Минералды тыңайтқыштарды өндірушілерді мемлекеттік қолдау: теңгерімді өсуді қамтамасыз ету

Мақалада елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етудің маңызды факторы ретінде тыңайтқыштар ӛндірісін және жалпы ауыл шаруашылығы саласын қаржыландыруды жоспарлауға ықпал ететін аналитикалық материал бар.

Мақсаты – қолданыстағы ӛндірістік қуаттар мен минералды тыңайтқыштарды тұтыну проблемаларын, Қазақстан Республикасындағы және басқа мемлекеттердегі экспорт пен импорт кӛлемін, сондай-ақ осы саланы мемлекеттік қолдаудың қабылданып жатқан шараларын кӛрсету.

Әдістері – статистикалық талдау, салыстыру, синтез, логикалық қортындылау.

Нәтижелері – алынған нәтижелер Қазақстанның оңтүстік ӛңірінде айтарлықтай әлеуеті мен артықшылығы бар тыңайтқыштар шығару кӛлемін ұлғайту қажеттігін растайды. Әлемдік және аймақтық аспектілерге назар аудару керек және одан әрі зерттеуді қажет етеді. Авторлар республиканың оңтүстігінен 2,5 есе кіші аумағы бар 17 миллион халқы бар Голландия шамамен 450-600 млрд. АҚШ долл., оның ішінде 100 млрд. бұл экспорт кӛлемі Қазақстан Республикасының экспорттық мүмкіндіктерінен 2,5 есе асатын АӚК ӛнімі. Бұл мемлекетте Халықты жыл бойы кӛкӛністермен қамтамасыз ететін 15 мың гектардан астам жылыжай (салыстыру үшін Қазақстанда шамамен 1,8 мың гектар) орналастырылған.

Қортындылар – мақалада сату желісінің, кӛлік құралдарының кең ассортиментін мемлекеттік қолдаудың маңыздылығы және химия ӛнеркәсібінің тұрақты дамуы үшін қаржылық тетіктерді жетілдіру қажеттілігі талқыланған. Технологиялық алаңдарды жаңғыртуға, тұтынушылық қасиеттері жақсартылған күрделі тыңайтқыштардың жаңа түрлерін жасауға, инфрақұрылымды кеңейтуге және салықтық жеңілдіктерді қолдануға бағытталған инвестициялардың ӛсуі үшін мемлекеттің араласу қажеттілігіне ерекше назар аударылады. Түпкі мақсат-жоғары сапалы және бәсекеге қабілетті бағамен сипатталатын тыңайтқыштардың кӛлемін ұлғайту, топырақтың құнарлылығын арттыру.

1. Kemp, L. Climate Endgame: Exploring catastrophic climate change scenarios / L.Kemp, C.Xu, J.Depledge, T.M.Lenton // Perspective. – 2022. – No.119(34). – P. 1-9. https://doi.org/10.1073/pnas.2108146119

2. United Nations. UN Water. Water Scarcity [Electronic resource]. – 2022. - URL: https://www.unwater.org/water-facts/scarcity/#:~:text=There%20is%20not%20a%20global,stronger%20focus%20on%20managing%20demand (date of access: 08.11.2022).

3. Kremsa, V.S. Sustainable management of agricultural resources (agricultural crops and animals) / V.S.Kremsa. - Amsterdam: Elsevier, 2021. – 450 p. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-824342-8.00010-9

4. Kanianska, R. Agriculture and Its Impact on Land‐Use, Environment, and Ecosystem Services / R.Kanianska. - London: IntechOpen, 2016. – 140 р. https://doi.org/10.5772/63719

5. United Nations Populations Division. World Population Prospects 2022: Summary of Results [Electronic resource]. – 2022. - URL: https://www.reliefweb.int/report/world/world-population-prospects-2022-summary-results (date of access: 08.11.2022).

6. Sidhu, S. Global hunger continues to rise, new UN report says. UNICEF Turkiye. [Electronic resource]. – 2018. - URL: https://www.unicef.org/turkiye/en/press-releases/globalhunger-continues-rise-new-un-report-says (date of access: 10.11.2022).

7. Dochartaigh, N.O. Territorial Conflicts. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (Second Edition)/ N.O.Dochartaigh. – Amsterdam: Elsevier, 2015. – 26000 p. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-097086-8.96039-2

8. Food and Agriculture Organization of the United Nations. The State of Food Security and Nutrition in the World 2022 [Electronic resource]. – 2022. - URL: https://www.fao.org/publications/sofi/2022/en/ (date of access: 11.11.2022).

9. The World Bank. World Bank Response to Rising Food Insecurity. [Electronic resource]. – 2022. - URL: https://www.worldbank.org/en/topic/agriculture/brief/food-security-update (date of access: 08.11.2022).

10. Rajah R., Leng A. Revising down the rise of China. Lowy Institute [Electronic resource]. – 2022. - URL: https://www.lowyinstitute.org/publications/revising-down-rise-china (date of access: 14.11.2022).

11. Evenett S. Trade policy and deterring war: The case of Ukraine since the annexation of Crimea. Vox EU CEPR [Electronic resource]. – 2022. - URL: https://www.cepr.org/voxeu/blogs--and--reviews/trade--policy-and-deterringwar-case-ukraine-annexation-crimea (date of access: 14.11.2022).

12. OECD. Food Supply Chains and COVID-19: Impacts and Policy Lessons [Electronic resource]. – 2020. - URL: https://www.oecd.org/coronavirus/policy-responses/food-supply-chains-and-covid-19-impacts-andpolicy-lessons-71b57aea/ (date of access: 16.11.2022).

13. Капитал центр деловой информации. Производство азотных удобрений в минусе, фосфорных - в плюсе. Импорт удобрений всех типов превышает экспорт сразу вчетверо [Электронный ресурс]. – 2022. - URL: https://www.kapital.kz/economic/108310/proizvodstvo-azotnykh-udobreniy-v-minuse-fosfornykh-v-plyuse.html (дата обращения: 16.11.2022).

14. Информационно-правовая система нормативных правовых актов Республики Казахстан. Об утверждении Правил расчета величины прожиточного минимума и установлении фиксированной доли расходов на непродовольственные товары и услуги [Электронный ресурс]. – 2015. - URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/V1500011944 (дата обращения: 20.11.2022).

15. Казахстанская фондовая биржа. Сельскохозяйственная отрасль Республики Казахстан [Электронный ресурс]. – 2021. - URL: https://www.kase.kz/files/presentations/ru/14_09_2021_agricultural_industry.pdf (дата обращения: 23.11.2022).

16. Бейноева, М. Кредитование сельского хозяйства продолжает расти. LS Aqparat [Электронный ресурс]. – 2022. - URL: https://www.lsm.kz/selo-kredit (дата обращения: 19.12.2022).