Қазақстан Республикасының қант өнеркәсібі: салықтық преференциялар және әлеуетті мүмкіндіктер

Мақсаты – салықтық преференциялар моделін әзірлеу негізінде қызылша қант кешенінің қызметін кеңейтудің ынталандырушы факторлары қарастырылған.

Әдістері – жалпылау, талдау және синтездеу, қажетті артықшылықты құралдар жиынтығын салыстыру.

Нәтижелері – Декарт квадратына негізделген қант ӛндірісінің проблемалық аспектілері кӛрсетілген, қант ӛнеркәсібінің шаруашылық жҥргізуші субъектілерін ынталандыру ҥшін жеңілдікті салық желісін сапалы қайта қарау қажеттілігі дәлелденген. Салықтық жеңілдіктер жҥйесі ұсынылған, салықтар ұсынылған, себеп-салдарлық байланыстар пысықталған, олардың ықпал ету дәрежесі негізделген.

Қортындылар – салық салу жҥйесінде жеңілдіктер берудің ұсынылған тетігін қолдану негізінде кәсіпорындарды ынталандыру олардың белсенділігін арттыруға айтарлықтай әсер етеді. Қазақстан Республикасында қант саласын дамытудың 2022-2026 жылдарға арналған кешенді жоспары және арнайы салық режимі жиынтығында қызылша қант ӛндірісінің макроэкономикалық кӛрсеткіштерінің ӛсуіне қол жеткізуге, ӛнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыруға, азық-тҥлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуді тұрақтандыруға, бизнес құрылымдар қызметіндегі тәуекелдерді басқару жҥйесін жандандыруға, бюджетке тҥсетін тҥсімдерді ұлғайтуға, сайып келгенде, тұтастай алғанда республиканың ауыл шаруашылығының қарқындылығ ын арттыруға мҥмкіндік береді. Авторлар импортқа тәуелділіктің жоғары болуына байланысты қант индустриясының ауқымын кеңейту мәселесі ӛзекті екенін атап ӛткен. Ел халқын негізінен отандық шикізаттан қантпен қамтамасыз ету табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану және тамақ ӛнеркәсібіне қажетті компоненттерді жеткізу мәселесін шешуге мҥмкіндік беретін мемлекеттік міндет болып табылады. Елді мекендердің инфрақұрылымын қамтуға, қызылша егетін ӛңірлерде әлеуметтік тұрақтылықты сақтауға мҥмкіндік беретін жергілікті бюджеттердің толу деңгейі қант зауыттарының тұрақты жұмысына байланысты. Қызылша ӛсірудің сапалы жағы соңғы жылдары заманауи техника мен технологияларды қолдану нәтижесінде дақылдардың ӛнімділігі мен тығыздығы біршама жақсарған.

1. Итоги развития сферы сельского хозяйства за 2021 год и планы на предстоящий период [Электронный ресурс].-2022.- URL: https://www.primeminister.kz/ru/news/vstrane--imeyutsya--klyuchevye-faktory-dlya-uspeshnogo-razvitiya-saharnoy-otrasli-minselhoz2773038 (дата обращения: 15.11.2022).

2. Кантарбаева, Ш.М. Цифровизация агропромышленного производства Республики Казахстан: риски и пути их преодоления / Ш.М. Кантарбаева, А.Н. Жанбырбаева, С.С. Ибраев //Проблемы агрорынка. -2022.-№2. - С. 38-47.

3. Камысбаев, М.К. Агропромышленное производство Казахстана: вопросы диверсификации как приоритетного направления развития / М.К. Камысбаев, А.Б. Молдашев, Г.М. Бердыкулова //Проблемы агрорынка. – 2022.- №3.- С.13-20.

4. В стране имеются ключевые факторы для успешного развития сахарной отрасли - Минсельхоз [Электронный ресурс].-2022.- URL: https://www.primeminister.kz/ru/news/vstrane--imeyutsya--klyuchevye--faktory-dlya-uspeshnogo-razvitiya--saharnoy-otrasli-minselhoz2773038 (дата обращения: 22.11.2022).

5. Сахарную отрасль планируют развивать в Казахстане [Электронный ресурс].- 2022.- URL: https://www.24.kz/ru/news/economyc/item/558316-sakharnuyu-otrasl-planiruyutrazvivat-v-kazakhstane (дата обращения: 22. 11.2022).

6. Комплексный план по развитию сахарной отрасли в Республике Казахстан на 2022-2026 годы от 22 сентября 2022 года №726 [Электронный ресурс].-2022.-URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/P2200000726 (дата обращения: 25.11.2022).

7. Богатов, М.А. В чѐм именно сомневается Декарт? [Электронный ресурс].– 2013. -URL: https://www.cyberleninka.ru/article/n/v-chy-om-imenno-somnevaetsya-dekart (дата обращения: 25.11.2022).

8. Квадрат Декарта. Простая техника по принятию сложных решений [Электронный ресурс].-2022.-URL:https://www.blog.bitobe.ru/article/kvadrat-dekarta/ © Блог BITOBE (дата обращения: 27.11.2022).

9. Куликов, Г.Г., Антонов, В.В., Навалихина, Н.Д., Родионова, Л.Е., Суворова, В.А., Шилина, М.А. Методология проектирования пак исследуемой проблемной области на основе идентификации логических противоречий квадрата Декарта и структурной самоорганизации [Электронный ресурс].-2020.- URL: https://www.cyberleninka.ru/article/n/metodologiya-proektirovaniya-pak-issleduemoy-problemnoy--oblasti--na--osnove-identifikatsii-logicheskih--protivorechiy--kvadrata--dekarta (дата обращения: 27.11.2022).

10. Kiarsi, M. Tax smoothing and optimal inflation persistence in RBC monetary models revisited. Scottish Journal of Political Economy.- 2022.- 69 (5). - P. 465-486.

11. Kostornoi, S. Tax Burden of Agricultural Enterprises in Ukraine / S. Kostornoi, O. Yatsukh, V. Tsap, I. Demchenko, N. Zakharova // Agricultural Engineering.- 2021.-Vol. 25.- N. 1.- P. 157-169.

12. Кодекс Республики Казахстан О налогах и других обязательных платежах в бюджет (Налоговый кодекс) с изменениями и дополнениями по состоянию на 11.07.2022 г. –Астана: Акорда, 2022. - 366 с.

13. Даутканов, Н.Б. Сахарная отрасль Республики Казахстан: современное состояние и резервы модернизации / Н.Б. Даутканов, Д.Р. Даутканова // Проблемы агрорынка.-2022.-№3.- С. 107-116.

14. К 2026 году в Казахстане планируют сократить долю импорта сахара до 17% [Электронный ресурс].- 2022.- URL: https://www.primeminister.kz/ru/news/k-2026-godu-vkazahstane-planiruyut-sokratit-dolyu-importa-sahara-do-17-2775821 (дата обращения: 03. 12.2022).

15. Dautkanov, N. Аnalysis of risks and safety indicators of raw materials and products of the sugar industry of Kazakhstan / N. Dautkanov, D. Dautkanova, S. Mussayeva //Eastern-European Journal of Enterprise Technologies.-2022.-Vol. 4.- N. 11 (118).- P. 105–112.