Қазақстанда жылу өндіру үшін ауыл шаруашылығы биомассасын (сабан астық және майлы дақылдар) пайдаланудың техникалық-экономикалық орындылығы

Соңғы онжылдықтардағы тұрақты тренд - қоршаған ортаның ластануын азайту ҥшін тиімді ұтымды және жаңартылатын жылу кӛздерін іздеу және енгізу. Ауылшаруашылық биомасса тҥйіршіктерін биоотын ретінде пайдалануға болады. Мақсаты – Қазақстанда биоэнергетиканы дамыту, даладан тұтынушыға дейін сабан астық және майлы ӛсімдіктерді жеткізу тізбегін басқару есебінен осы технологияны қолданудың экономикалық орындылығы мәселелерін қарастыру. Әдістері – логистиканың әрбір кезеңін ескере отырып, шикізаттан энергия ресурстарына дейінгі ӛндірістік-ӛткізу буындарының сипаттамаларын: егін жинау, сақтау, тасымалдау, соған байланысты шығындар және логистикалық арналар арқылы ақпарат ағынын зерттейтін логистикалық аудитті талдау. Нәтижелері – берілген органикалық энергия тасымалдаушыны жеткізудің негізгі логистикалық тізбектері, оның құны және энергияны ӛндіру мен пайдаланудағы кҥрделі логистикалық операциялар, сондай-ақ әр кезеңдегі шығындар анықталды Қалдықтардың ықтимал мӛлшері республиканың әртҥрлі ауыл шаруашылығы дақылдары мен ӛңірлері ҥшін ӛзгеретіні анықталған. Қазандық ҥшін отын ретінде аграрлық ӛндірістің пайдаланылған материалдарын тасымалдау логистикасы жҥйесінің жұмыс істеуі бойынша ұсынымдар әзірленген және биомассаны әкелудің қолданыстағы және әлеуетті жолдары негізінде логистикалық байланыс құралдарының тиімділігін арттыру бағыттары кӛрсетілген. Қорытындылар – агроӛнеркәсіптік кешен "жасыл" технологиялар есебінен жаңартылатын энергия кӛздерін (ЖЭК) пайдаланудан айтарлықтай пайда кӛреді. ЖЭК экологиялық артықшылықтарынан басқа пайдалану шығындарын азайтуға, кәсіпорынның энергетикалық қауіпсіздігін арттыруға мҥмкіндік береді. Жаңартылатын энергия ӛндірісі ӛндірілетін артық электр энергиясын, сондай-ақ биоотынның әр тҥрлерін - жоғары калориялы жаңартылатын энергетикалық ресурстардың перспективалық тҥрін ӛткізу есебінен АӚК саласының шаруашылық жҥргізуші субъектілерінің кірістерін әртараптандыруға ықпал ететін болады.

1. Iakovou, E. Waste biomass-to-energy supply chain management: A critical synthesis / E.Iakovou, A.Karagiannidis, D. Vlachos, A.Toka, A. Malamakis // Waste Management. – 2010. Vol. 30. – N 1. – P. 1860–1870.

2. Andersen, R.S. Assessing the potential for biomass energy to contribute to Scotland’s renewable energy needs / R.S. Andersen, W. Towers, P.Smith // Biomass Bioenergy. – 2005. – Vol. 29.N 1. – P. 73–82.

3. Правила перевозки опасных грузов автомобильным транспортом и перечня опасных грузов, допускаемых к перевозке автотранспортными средствами на территории РК [Электронный ресурс]. – 2015. – URL https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/V1500011779 (дата обращения: 17.04 2015).

4. Efthymios, R. Computational Tool for Comparative Energy Cost Analysis of MultipleCrop Production Systems / R. Efthymios, B. Remigio, B. Dionysis, B. Patrizia, S. Alessandro // Energies.– 2017.– Vol.10. – No 7.-P. 831-838.

5. Ciubota-Rosie, C. Biomass An important renewable source of energy in romania / C. Ciubota-Rosie, M. Gavrilescu, M. Macoveanu // Environmental Engineering and Management Journal.– 2008.– Vol. 7.-N. 5.-P. 559-568.

6. Frombo, F. Planning woody biomass logistics for energy production: A strategic decision model / F. Frombo, R. Minciardia, M. Robbaa, F. Rossob, R Sacilea // Biomass Bioenergy.– 2009.– Vol. 33. -N. 1 – P. 372–383.

7. Dyjakon, A. Harvesting and Baling of Pruned Biomass in Apple Orchards for Energy Production / A. Dyjakon // Energies. – 2018. – Vol. 11. -N 7 .– P. 1680-1686.

8. Rentizelas, A.A. Logistics issues of biomass: The storage problem and the multibiomass supply chain / A.A.Rentizelas, A.J. Tolis, I.P. Tatsiopoulos // Renewable and Sustainable Energy Reviews. – 2009. – Vol. 13. –N 1. – P. 887–894.

9. Dyjakona, A. Orchards pruning to energy the results of the environmental impact assessment of the new logistic chain developed within the europruning project / A. Dyjakona, J. Boera, D. García-Galindob, F. Adamczyk, E. Lopez, F. Sebastian, A. Suardid, G. Gebresenbete, R. Jirjise, T. Bosonae // Agricultural Engineering.– 2018. – Vol. 22. –N 1. – P. 37–48.

10. Uslu, A. Pre-treatment technologies, and their effect on international bioenergy supply chain logistics. Technoeconomic evaluation of torrefaction, fast pyrolysis and pelletisation / A. Uslu, A.P.C. Faaij, P.C.A. Bergman // Energy. – 2008. – Vol. 33.N 8. – P.1206–1223.

11. S2Biom. Review of the Main Logistical Components // Deliverable Report D3.1 [Electronic resource]. 2014. URL: https:/www./edepot.wur.nl/517734 (date of access: 1.08.2018).

12. Esteban, L.S. Biomass resources and costs: Assessment in different EU countries / L.S. Esteban, J.E. Carrasco // Biomass Bioenergy. – 2011. – Vol. 35.N 1. – P.21–30.