Отандық май өнеркәсібі саласының сценарийлері

Құрамында майы бар шикізатты ӛндіру және ӛнеркәсіптік ӛңдеу – Қазақстан Республикасы экономикасының стратегиялық міндеті. Отандық ӛндірушілер тек Орта Азия аймағында ғана емес, сонымен қатар дамыған кӛлік магистральдары бойынша экспорттық ағындарды кеңейтуге мүмкіндік алады. Бұдан басқа, республиканың май ӛнеркәсібі саласын дамыту шетелдік интервенциялық жеткізілімдердің ішкі нарыққа әсерін айтарлықтай қысқартады. Мақсаты – негізгі әлемдік ойыншылардың тенденцияларын анықтау, сонымен қатар май ӛнеркәсібі кешенінің ӛсу нүктелерін анықтау. Зерттеуде әлемдік салалық шаруашылықты талдау әдістері қолданылған: мамандандырылған кӛздерден алынған ақпарат және жарияланымдар, АҚШ ауыл шаруашылығы министрлігінің, "майлы дақылдар: әлемдік нарықтар және сауда" секторының шетелдік ауыл шаруашылығы қызметінің ресми статистикалық деректері, ауыл шаруашылығы саласындағы қазақстандық талдаушылармен консультациялар, ашық кӛздерден алынған тақырып бойынша материалдар. Нәтижелері – негізгі әлемдік трендтер белгіленген, Қазақстанда ӛсімдік майларын жан басына шаққандағы орташа тұтыну анықталған. Дүниежүзілік және жергілікті кеңістікте негізгі майлы дақылдар соя, пальма, күнбағыс, рапс және мақсары болып табылады, бұршақ дақылдарының маңыздылығы атап ӛтіледі. Экзотикалық пальмалар мен зәйтүндерден басқа, елде әлемдік салалық құрылымды анықтайтын барлық майлы ӛсімдіктер ӛсіріледі. Зығыр майы мен май тұқымын ӛндіру және экспорттау бойынша қазақстандық ӛндірушілер әлемде кӛшбасшы позицияларда. Шектелген антиквариат іс-шараларының ӛсімдік майларын ӛндіруге әсері кӛрсетілген. Бӛлшек тауарларға белгіленген сауда үстемесі қолданылатын кӛтерме және бӛлшек сауда мысалы келтірілген. Қорытындылар – Қазақстан Республикасында ӛңірлік нарықта үстем жағдайды қамтамасыз етуге қабілетті елеулі әлеует бар және тамақ секторының, жемшӛп ӛндірісі мен мал шаруашылығының салааралық ӛзара тиімді қатынастарының катализаторы бола алады.

1. Жадрасын Ж.К., Развитие масложировой отрасли за годы независимости [Электронный ресурс].-2021.-URL: https://rpf.kz/?p=1461 (дата обращения: 29.08.2022).

2. Переработка соябобов перспективна для Казахстана [Электронный ресурс]. – 2015.–URL: https://www.margin.kz/news/759/pererabotka-soyabobov-perspektivna-dlya-kazahstana-ekspert (дата обращения: 15.07.2022).

3. OECD-FAO Agricultural Outlook 2020-2029. Oilseeds and oilseed products. online library of the Organisation for Economic Cooperation and Development (OECD) [Electronic resouce].- 2020.-URL: https://www.oecd-ilibrary.org/sites/ 8af6f4b7-en/index.html?itemId=/content/component/8af6f4b7 (date of access: 16.07.2022).

4. United States Department of Agriculture Foreign Agricultural Service Oilseeds: World Markets and Trade [Electronic resouce].- 2022. - URL: https://www.apps.fas.usda.gov/psdonline/circulars/oilseeds.pdf (date of access: 12.08.2022).

5. Вывоз семян из Казахстана ограничили. Но маслоделов это не спасѐт [Электронный ресурс].–2020.–URL: https://www.oilworld.ru/analytics/worldmarket/331684 (дата обращения: 14.07.2022).

6. Пресс-релиз. О потреблении продуктов питания в домашних хозяйствах в Республике Казахстан в 2019г. № 82. 24 апреля 2020г. Комитет по статистике Министерства национальной экономики [Электронный ресурс].-2020.-URL: http://www.stat.gov.kz (дата обращения: 15.07.2022).

7. Анализ рынка льняного масла в Казахстане Аналитический отчет Tebiz Group. – М., изд-во «Tebiz», 2022. - 68 с.

8. Масличный рынок Казахстана - 2020/21: новый виток развития, аномально высокие цены, логистические катаклизмы и перспективное будущее – ГК «Северное Зерно». АПК-Информ [Электронный ресурс].- 2021.- URL: https://www.apk-inform.com/ru/exclusive/opinion/1517755 (дата обращения: 13.07.2022).

9. Vegetable oils import down by bit in June 2022 over last year. India's Largest Independent News Service. The Economic Times [Electronic resouce].-2022.-URL https://economictimes.indiatimes.com/news/economy/foreigntrade/vegetable-oils-import-down-by-bit-in-june-2022-over-last-year (date of access: 13.07.2022).

10. Edible Oils – Worldwide. Consumer Markets Food Oils & Fats [Electronic resouce].- 2022.- URL: https://www.statista.com/outlook/cmo/food/oils-fats/edible-oils/worldwide (date of access: 15.08.2022).