Қазақстанның су ресурстары "жасыл" экономикаға көшу жағдайында агроөнеркәсіптік өндіріс көлемінің өсу факторы ретінде

Мақсаты – су ресурстарының жай-күйі, оларды АӚК ӛсу және Қазақстанның су стратегиясын дамыту факторы ретінде пайдалану кӛрсетілген. Республиканың су кӛздерін басқарудың тиімділігіне тікелей әсер ететін және елеулі әсер ететін статистикалық кӛрсеткіштер жүйеленген. Әдістері – елдің ұлттық шаруашылық қажеттіліктерін сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету мәселелерін шешу мақсатында экономикалық-математикалық, болжамды есептеулер жүргізу. Нәтижелері – отандық және шетелдік экологтар мен экономистердің ғылыми еңбектерінде осы тақырыптың даму дәрежесі зерттелген. Бірлескен теңдеулер түріндегі эконометрикалық модель негізінде жеке факторлар анықталған, олардың перспективадағы маңыздылығы дәлелденген және негізделген. Әлеуметтік-эконометрикалық жүйенің жұмыс істеу тетігін сипаттайтын кӛп факторлы ықтималдық-статистикалық модельдердің кӛмегімен "Жасыл" экономика жобаларын іске асыру жағдайында Қазақстан Республикасының аграрлық секторының су объектілері жүйесінде қалыптасқан жағдайды талдау ұсынылған. Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің ұлттық статистика бюросы ұсынған бастапқы деректердің статистикалық қатарлары жасалған. Қорытындылар – ауыл шаруашылығы суды кӛп қажет ететін сектор, суды тасымалдау және пайдалану кезінде судың кӛп шығынымен сипатталады. Авторлар фермерлік шаруашылықтарға суды тұрақты жинау арқылы суару тиімділігін арттырудың инновациялық әдістерін енгізуді ұсынады. Пайдаланылатын су массивтерінің ӛсіп келе жатқан тапшылығының негізгі себептері тозған инфрақұрылымда, сумен жабдықтау желілерін салуда ескірген технологияларды қолдануда екені анықталған. 2022-2025 жылдар кезеңіне әртүрлі деңгейдегі экономикалық процестерді талдау және болжау үшін құрылымдық экономикалық-математикалық модельді басқару есептеулерінің нәтижелері алынды.

1. Навстречу «зеленой» экономике: пути к устойчивому развитию и искоренению бедности – обобщающий доклад для представителей властных структур. ЮНЕП [Электронный ресурс].-2011.-URL: https://www.unep.org/greeneconomy (дата обращения: 07.11.2022).

2. Aimen, A.T. Ecological economic model of functioning of natural economic complexes of river basins/ A.T. Aimen, D.О. Аtasheva, G.A. Sarbasova, A.B. Moldasheva, U.A. Orynbaeva, Z. Borkulakova, D.M. Khazhgaliyeva, M.А. Kal-dygozova // International Journal of Ecosystems and Ecology Science (IJEES).- 2022. - Vol. 12.- Issue 2.- P. 313-322. https://doi.org-10.31407-ijees.html.

3. Аймен, А.Т. Экологизация использования водоземельных ресурсов в земледелии / А.Т. Аймен, Д.О. Аташева, Д.М. Хажгалиева, Г.А. Сарбасова, М.А. Калдыгозова // Вестник Dulaty University.-2021.-№3.-С.17-31.

4. Государственная программа инфраструктурного развития «Нұрлы жол» на 2015 - 2019 годы [Электронный ресурс]. – 2015. - URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/P1800000470 (дата обращения: 07.11.2022).

5. Дворецкая, А.Е. Зеленое финансирование как современный тренд глобальной экономики / А.Е. Дворецкая // Вестник Академии. – 2017. – № 2. – С. 60-65.

6. Никоноров, С.М. К «зеленой» экономике через «зеленые» финансы, биоэкономику и устойчивое развитие / С.М. Никоноров // Русская политология.-2017.-№3(4).-С.12-15.

7. Порфирьев, Б.Н. Зеленая экономика и зеленые финансы: учеб. пособие для вузов / Б.Н. Порфирьев. - Санкт-Петербург: Международный банковский институт, 2018.– 412 с.

8. Байжолова, Р.А. «Зеленая» экономика в Казахстане: вызовы и перспективы развития / Р.А. Байжолова, Ж.М. Орынканова // Ученые записки Крымского инженерно-педагогического университета. - 2018. – №1(59). – С. 37-42.

9. Афанасьев, В. Н. Анализ временных рядов и прогнозирование: учеб. для вузов / В.Н. Афанасьев.- Оренбург: Оренбургский государственный университет. - 2020. - 286 с.

10. Ежеманская, С.Н. Эконометрика. Серия «Учебники, учебные пособия» / С.Н. Ежеманская,- Ростов на Дону: Феникс. – 2003. – 160 с.

11. Shayakhmetova, B.K. Mathematical analysis of trend indicators of internet security resources cyber - diagrams dynamics in the Republic of Kazakhstan / B.K. Shayakhmetova, Sh.E. Omarova, V.G. Drozd // Bulletin of the Karaganda University. Mathematics Series. - 2019. -№ 4 (96).- P. 127-135.

12. Dongyu, Q. U. FAO launches practical tools to encourage soil organic carbon sequestration. Speech by the FAO Director- General at the ninth Global Soil Partnership (GSP) Plenary Assembly [Electronic resource]- 2021.– URL: https://www.fao.org/newsroom/detail/practical-tools-to-encourage-soil-organic-carbon-sequestration/en (date of access: 28.09.2022).