Қазақстандық органикалық өнім нарығы: бәсекеге қабілеттілікті қамтамасыз ету мәселелері

Органикалық ауыл шаруашылығы – бұл аграрлық сектордың табыстылығы мен бәсекеге қабілеттілігін арттыруға ықпал ететін инвестицияның жаңа, перспективалы бағыты, экспортты жеткізудің жаңа арнасы, ауылға мамандар тарту мүмкіндігі, бірқатар экологиялық мәселені шешетін ауыл тұрғындары үшін қосымша табыс кӛзі. Органикалық ӛнімдердің үлкен танымалдылығы олардың ӛндірісінде адам денсаулығы мен қауіпсіздігіне кері әсер ететін химиялық тыңайтқыштар, жасанды қоспалар, ӛсу реттегіштері, гендік инженерия әдістері қолданылмайды. Мақсаты – органикалық ауыл шаруашылығының жайкүйіне және қазақстандық экологиялық таза ӛнімнің бәсекеге қабілеттілік дәрежесіне кешенді-жүйелі талдау жасау. Әдістері – салыстырмалы талдау, сараптамалық қорытындылар, бастапқы деректерді зерттеу. Нәтижелері – аграрлық ӛндірісті жүргізудің классикалық және инновациялық тәсілдері кӛрсетілген. Экожүйелердің жұмыс істеуі тұрақты даму, климаттың ӛзгеруі, азық-түлік дағдарыстары сияқты жаһандық әлеуметтікэкономикалық мәселелермен ӛзара байланысты екені анықталған. Биологиялық егіншілікті дәстүрлі түрден ажырататын негізгі факторлар анықталған. Жетекші елдердің органикалық егіншілігінің негізгі кӛрсеткіштеріне шолу жасалған. Экологиялық таза ауылшаруашылық жерлері кӛп аймақтар ұсынылған. Зерттеу нәтижелері дәстүрлі және органикалық ӛндірісте эконометрикалық кӛрсеткіштер жүйесін қолдану арқылы алынады. Қорытындылар – органикалық ӛнімдер нарығы-әлемде қарқынды дамып келе жатқан нарықтардың бірі. Авторлар отандық экологиялық ӛндірістің бәсекеге қабілетті болуына, басқа елдерге ұқсас ӛнім шығаруға және болашақта дайын табиғи азық-түлік ӛнімдерін экспорттауға мүмкіндік беретін кешенді әмбебап құралдарды әзірлеу қажет деген қорытындыға келеді. Тиімді нормативтік-құқықтық базаны құруға басымдық берілуге тиіс.

1. Цвирко, Е.Ю. органикалық ӛнімдердің әлемдік нарығының жағдайы мен тенденциялары.-2018. - № 6. - Б. 103-108.

2. Кошелев, В. Ресейлік органикалық ӛнімнің ӛндірістік және экспорттық әлеуетінің ӛсу факторлары. «Никонов оқулары» журналы. Экономика және бизнес, 2017. -№22.- Б. 258-260.

3. Гануш, Г.И. Органикалық ауылшаруашылық ӛндірісін құрудың әлеуметтік-экономикалық алғышарттары мен әдіснамалық принциптері // Беларусь Ұлттық Ғылым академиясының Хабаршысы. Аграрлық ғылымдар сериясы.- 2014. - № 1. - Б.31-37.

4. Willer, H. Trávníček, J., Meier, C., Schlatter, B. FiBL & IFOAM – Organics International: The World of Organic Agriculture. Statistics and Emerging Trends 2021 [Электрондық ресурс]. – 2021. – URL: https://www.fibl.org/fileadmin/documents/shop/1150-organicworld-2021.pdf (қаралған күні: 22.09.2022).

5. Znaor D. Consequenties voor economie, milieu en gezondheid van brede transitie naar biologische landbouw in Fryslân, Groningen en Drenthe. // Avalon Foundation, Edens [Электрондық ресурс]. – 2018. – URL: https://www.docplayer.nl/118817576-Bio-kansen-consequenties-voor-economie-milieu-en-gezondheid-van-brede-transitie-naar-biologische-landbouw-in-fryslan-groningen-en-drenthe.html (қаралған күні: 28.07.2022).

6. Азық-түлік қауіпсіздігінің Еуразиялық орталығы. М.В.Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университеті [Электрондық ресурс]. – 2020. – URL: https://www.ecfs.msu.ru/images/publications/Organic_in_Eurasia.pdf (қаралған күні: 29.07.2022).

7. "Органикалық ӛнім ӛндіру туралы" Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 27 қарашадағы № 423-V Заңы [Электрондық ресурс]. – 2019. – URL: https://www.online.zakon.kz/Document/?doc_id=37002307 (қаралған күні: 30.07.2022).

8. "Тамақ ӛнімдерінің қауіпсіздігі туралы" Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 2шілдедегі № 301-III Заңы [Электрондық ресурс]. – 2021. – URL: https://www.online.zakon.kz/Document/?doc_id=30114108 (қаралған күні: 30.01.2022).

9. Siepmann L., Nicholas K.A. German Winegrowers’ Motives and Barriers to Convert to Organic Farming//Sustainability.–2018.– No.10.– P. 14215-14225.