Ауыл шаруашылығындағы Филлипс қисығы: инфляция мен жұмыссыздықтың өзара әрекеттесуі

Мақсаты – практикалық материалда Филлипс қисығының кӛрінісін талдау. Әдістері – салыстырмалы, жүйелік статистикалық, жіктеу. Нәтижелері – авторлар Қазақстан Республикасында Филлипс қисығы арқылы 1991 жылдан 2021 жылға дейін инфляция мен жұмыссыздық арасындағы арақатынасты зерттейді. Оны Қазақстан экономикасы үшін қолдану мүмкіндігі қарастырылуда. Мақаланың ӛзектілігі ауыл шаруа шылығында ақшаның құнсыздануы мен жұмыссыздықтың диспропорционалды даму, инвестициялық белсенді ліктің тӛмендеуі, әлеуметтік-экономикалық тұрақсыздық, жалпы ӛнімнің толық ӛндірілмеуі, қайта бӛлу шығындары түрінде теріс әсер ететіндігімен анықталады. Бұл халықтың ӛмір сүру деңгейінің кӛрсеткіші болып табылатын еңбек нарығындағы ағымдағы үрдістерді бағалауды талап етеді. Отандық аграрлық сектор үшін динамикадағы инфляциялық процестердің (тәуелсіз айнымалы) және жұмыссыздықтың (тәуелді айнымалы) дәрежесі талданған. Адам әлеуетінің сатып алу қабілетінің тӛмендеу қарқынымен байланысы кӛр сетілген. Статистиканы қолдана отырып, ұзақ мерзімді кезең үшін Филлипс қисығы салын ған. Жұмыссыздықты корреляциялық салыстыру және тауарлар мен қызметтерге бағаның ӛсуі жүргізілген. Республиканың агроӛнеркәсіптік кешені үшін зерттелетін айнымалылар арасындағы тәуелділік тексерілген. Қорытынды – алынған нәтижелер белгілі бір жылдардағы инфляция мен жұмыссыздық кӛрсеткіштері арасында А.Филлипстің ғылыми тұжырымдамасына сәйкес келетін байланыстың болуын кӛрсетеді. Олардың арасында кері байланыс болмаған кезеңдер басым болады. Инфляция мен жұмыссыздықтың бір мезгілде ӛсуі және олардың тӛмендеуі байқалады. Алайда, 64 жылдан кейін Э.Фелпс пен М.Фридманның зерттеулерімен толықтырылған Филлипс қисығы макроэкономикалық талдаудың, макроэкономикалық білімді жүзеге асырудың құралы болып табылады.

1. Протасов, А.Ю. Циклически-волновая динамика инфляции: российские и мировые тенденции / А.Ю. Протасов // Экономическая теория в Санкт-Петербургском университете: путь в 200 лет. – Санкт-Петербург: Издательство Санкт-Петербургского государственного университета, 2019. – С. 220-236.

2. Ильяшенко, В.В. Взаимосвязь инфляции и безработицы: теоретические аспекты и особенности проявления в экономике России / В.В. Ильяшенко // Известия Уральского государственного экономического университета. – 2016. – N2 (64). – С.5-11.

3. Михайлов, А.Ю. Развитие теории частных денег Фридриха фон Хайека и экономические последствия для цифровых валют / А.Ю. Михайлов // Terra Economicus. - 2021. -N19(1). -С. 53-62.

4. Акимбекова, Ч.У. Актуальные вопросы занятости населения в аграрном секторе / Ч.У. Акимбекова, Г.И. Ахметова, Г.Ж. Нигметова // Проблемы агрорынка. -2020.- N2.- С.154-162.

5. Булхаирова, Ж.С. Молодежная безработица в сельской местности / Ж.С. Булхаирова, Г.А. Саймагамбетова, Ж. Таскин-байкызы // Проблемы агрорынка.- 2020.- N1.- C.172-178.

6. Рынок труда Казахстана по итогам 2020 года [Электронный ресурс]. – 2021. - URL: https://www.iac.enbek.kz/ru/node/1044 (дата обращения: 16.03.2022).

7. Уровень инфляции в Республике Казахстан в 2019 году [Электронный ресурс]. – 2019. - URL: https://www.statbureau.org/ru/kazakhstan/inflation (дата обращения: 24.02 2022).

8. Фадеева, О.П. Сельские сообщества и хозяйственные уклады: от выживания к развитию. – Новосибирск: Институт экономики и организации промышленного производства Сибирского отделения Российской академии наук, 2015 – 264 с.

9. Об утверждении Концепции развития агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2021-2030 годы [Электронный ресурс].- 2021- URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/P2100000960 (дата обращения: 15.03.2022).

10. Об утверждении национального проекта по развитию агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2021-2025 годы [Электронный ресурс].-2021.- URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/P2100000732 (дата обращения: 17.03.2022).