Қазақстандағы ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге баға белгілеудің кейбір аспектілері

Мақсаты – ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлердің құнын қалыптастырудың отандық және шетелдік тәжірибесін талдау және оларды бағалауға жаңа көзқарас әзірлеу. Әдістері – монографиялық, аналитикалық, статистикалық, дерексіз-логикалық. Автордың зерттеу нәтижелері Қазақстанда жер телімдерінің бағасы нарықтық қатынастарға көшкеннен кейін 1995 жылдан бастап қалыптаса бастағанын көрсетеді. Оны нарықтық айналымға тарту үшін бірқатар заңнамалық құжаттарды қабылдау қажет екендігі көрсетілген. Атап айтқанда, ол жылжымайтын мүлікке жатқызылды және мемлекеттік тіркеуге алынды. Бастапқыда жер үшін төлем мемлекет бағаны белгілеген бастапқы нарықта қалыптасқаны анықталған. Сол сәттен бастап 27 жыл (елді мекендер жерлеріне) және 19 жыл (Ауыл шаруашылығы жерлеріне) өтті. Ауыл шаруашылығы жерлеріне базалық мөлшерлемелер 2008 жылдан бастап 2019 жылға дейін өзгермегені анықталды. Алайда, мысалы, Нұр-сұлтан қаласында – соңғы рет олар 2012 жылы, Алматы қаласында-2015 жылы бекітілді. Шымкент қаласында республикалық мәртебеге ие болғанына қарамастан, норматив 2012 жылғы деңгейде қалды. Қазақстан Республикасында жеке меншіктегі жерлердің бөлінуіне, 2015-2021 жылдарға жер салығының түсіміне талдау жасалған. Қорытындылар – соңғы 7 жылда айтарлықтай өзгерістер болды (девальвация, пандемия, саяси жағдай және т.б.), құны күрт өсті, бірақ ауылшаруашылық жерлерінде ол өзгеріссіз қалды. Мұның барлығы, өз кезегінде, ауыл шаруашылығы алқаптарына тарифтерді айқындау әдістерін жетілдіруді талап етеді. Республика жер кадастрын жүргізудің цифрлық форматына көшкендіктен, өңірлер бөлінісінде жер учаскелеріне нарықтық бағалар картасын жасау және оларға тұрақты мониторинг жүргізу қажет.

1. Постановление Правительства РК от 2.09.2003 года No 890 «Об установлении базовых ставок платы за земельные участки» с изменениями и дополнениями от 10.10.2011г. [Электронный ресурс].2022. URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/P030000890 (дата обращения: 21.06.2022).

2. Земельный Кодекс РК (с изменениями и дополнениями на 1.01.2022г.) [Электронный ресурс].-2022.-URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/K03000442 (дата обращения: 21.06.2022).

3. Сводный аналитический отчет о состоянии и использовании земель Республики Казахстан за 2021г.Нур-Султан, 2022.-334 с.

4. Agricultural land prices: huge variation across the EU [Электронный ресурс].-2022.-URL: https://www.ec.europa.eu/eurostat/web/productseurostat-news/-/ddn-20211130-2 (дата обращения: 23.06.2022).

5. Land Values 2021 Summary // [Электронный ресурс].2022.URL: https://www.nass.usda.gov/Publications/Todays_Reports/reports/land0821.pdf (дата обращения: 25.06.2022).

6. Farmland Values Report 2021 // Farm Credit Canada [Электронный ресурс].-2022.-URL: https://www.nass.usda.gov/Publications/TodaysReports/reports/land0821.pdf (дата обращения: 25.06.2022).

7. Сапожников, П.М. Кадастровая стоимость земель [Электронный ресурс].-2022.-URL: https://www.soil-db.ru/soilatlas/razdel-8-ispolzovanie--zemelnyh--resursov--i-pochv/8-1-rossiyskaya-federaciya/kadastrovaya-stoimost-zemel (дата обращения: 27.06.2022).

8. Пашня, земля, КХ, ТОО, участок, посев, сельхозназначения, земля, с/х [Электронный ресурс].-2022.URL: https://www.olx.kz/d/obyavlenie/pashnya--zemlyakh-too-uchastok-posev-selhoznaznacheniya--zemlya--s-h-IDlZ0dR.html#cbed0d585d (дата обращения: 01.07.2022).