Қазақстан Республикасының солтүстік өңірі жағдайында мұғалжар тұқымды жылқыларды өсіру үшін Ғажайып 57-06 жаңа желісін салудың экономикалық тиімд ілігі

Солтҥстік Қазақстан облысындағы «Қаратомар» ЖШС-де Ғажайып 57-06 атты көрнекті сәйгҥліктің желісі тартылды. Жылқыларға жалпы ҥйлесімді дене бітімі, ҧзартылған денесі, ҧзын, тҥзу, бҧлшықетті мойын және тығыз конституция тән. Айғырлардың тірі салмағының генетикалық әлеуеті 600 келіге, ал биелердікі 520 келіге жетеді. Олардың маңызды сапасы жоғары тірі салмақ, дҧрыс қосу және массивтілік болып табылады. Жылқылардың тҥсі қызыл кҥрең (70%), қою қызыл кҥрең (30%). Зерттеу нәтижелері бойынша 2019-2021 жж. мҧндай айғырларды өсіру және сату экономикалық тҧрғыдан тиімді екені анықталған. Мҧндағы мақсат – ҧрпақта пробандтың сапалы өнімді қасиеттерін сақтау ҥшін жаңа тҧқымды айғыр өсіру. Әдістері – сызықтық селекцияның зауыттық әдістері алғаш рет жылқы шаруашылығында табынға кҥтім жасау кезінде қолданылады. Нәтижелері – авторлар жасаған әдістермен классикалық зауыттық әдістер табын жағдайларын қамтамасыз етуде қолданылатындығы көрсетілген. Солтҥстік Қазақстан және Ақмола облыстарының асыл тҧқымды шаруашылықтарында өсіруден алынған айғырлар жоғары бағаланды. Олардың төлдері мен ҧрпақтары шаруашылықтарда жоғары бағамен сатылады. Қорытынды – Қазақстанның әртҥрлі аймақтарында Ғажайып 57-06 желілік жылқыларын өсіру жоғары рентабельді болып табылады, жыл бойына жайылым жағдайында жылқы етінің өндірісінің өсуіне айтарлықтай әсер етеді және экологиялық таза өнім алудың ҥлкен мҥмкіндіктері бар. Халықты диеталық етпен қамтамасыз ету, ет өнімдерінің ассортиментін кеңейту ҥшін мал басын айтарлықтай арттыру қажет.

1. Танана, Л.А. Разведение сельскохозяйственных животных и основы селекции: учеб. пособие / Л.А. Танана, В.И. Караба, В.В. Пешко.Минск: Республиканский институт профессионального образования, 2017.267с.

2. Болаев, В.К. Экономическая эффективность и перспективы развития табунного коневодства в республике Калмыкия / В.К. Болаев.Рязань: Всероссийский научноисследовательский институт коневодства РАСХН, 2008.-С. 16-24.

3. Омбаев, А.М. Мясная и молочная продуктивность казахских лошадей жабе различных заводских линий / А.М. Омбаев., А.Р. Акимбеков // Вестник Кыргызского национального аграрного университета им. К.И. Скрябина.-2018.-N1.-С.133-137.

4. Сыдыков, Д.А. Молекулярно-генетические методы в линейном разведении лошадей Кожамбердинской породной группы/ Д.А. Сыдыков. З.С. Оразымбетова // Коневодство и конный спорт.2017.-No4.-С. 20-21.

5. Найманов, Д.К. Табунное коневодство: учеб. пособие / Д.К. Найманов, А.Т. Турабаев, Г.Т. Бахтыбаев, Л.А. Селеуова. – Костанай: КГУ им. А.Байтурсынова, 2018. – 71 с.

6. Нурушев, М. Характеристика создаваемого жайтаповского заводского типа мугалжарской породы лошадей [Электронный ресурс].-2014.URL: https://studylib.ru/doc/4121470/harakteristika--sozdavaemogo-zhajtapovskogo-zavodskogo-tipa (дата обращения: 22.06.22).

7. Нурмаханбетов, Д.М. Зоотехническая характеристика создаваемых линий казахских лошадей типа жабе / Д.М. Нурмаханбетов, А.Р. Акимбеков, А.Т. Турабаев. Уральск: Новости науки Казахстана. – 2013.No1 (115).-С. 92-99.

8. Рысалдина, А.А. Потомство Неона улучшатели костанайской породы лошадей / А.А. Рысалдина, Н.А. Кикебаев // Фундаметальные и прикладные исследования в современном мире.2014.Т. 2.No 6.С. 32-36.

9. Болаев, Б.В. Эффективность производства мяса-конины в табунном коневодстве Калмыкии / Б.В. Болаев, В.К. Болаев.Элиста: Калмыцкий Государственный университет им. Б.Б. Городовикова, 2019. С. 418-420.

10. Акимбеков, А.Р. Результаты племенной работы с селетинским заводским типом казахских лошадей жабе / А.Р.Акимбеков, Д.А. Баймуканов // Известия ТСХА. -2017.No3. – С. 52-69.